Khám sức khỏe tiền hôn nhân: Tấm lá chắn nâng cao chất lượng dân số

Trong bối cảnh chất lượng dân số ngày càng trở thành một vấn đề được quan tâm sâu sắc, việc tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân không chỉ mang ý nghĩa cá nhân mà còn là hành động thiết thực góp phần nâng cao sức khỏe cộng đồng, giảm thiểu nguy cơ trẻ sinh ra mắc các dị tật bẩm sinh và bệnh lý di truyền.

Theo ước tính, mỗi năm tại Việt Nam có từ 22.000 đến 30.000 trẻ em chào đời không lành lặn, mang trong mình các hội chứng như Down, Edwards, dị tật ống thần kinh, thiếu men G6PD, suy giáp bẩm sinh, tan máu bẩm sinh… Điều đáng nói là phần lớn các bệnh lý này hoàn toàn có thể được phát hiện sớm thông qua sàng lọc và tư vấn tiền hôn nhân. Thế nhưng, ở nhiều địa phương, đặc biệt là vùng nông thôn và miền núi, tâm lý e ngại vẫn khiến không ít bạn trẻ né tránh việc khám sức khỏe trước khi kết hôn.

Trong thời gian vừa qua, Trung tâm Y tế đặc khu Vân Đồn, đã triển khai đồng bộ mô hình tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân tại các trạm y tế trực thuộc. Các buổi sinh hoạt diễn ra định kỳ hàng quý với sự tham gia của các cặp đôi chuẩn bị kết hôn, lực lượng y tế cơ sở và cán bộ tư pháp địa phương. Ngoài ra Trung tâm còn phối hợp với các nhà trường trên địa bàn tổ chức các buổi truyền thông cho học sinh các cấp học. Không dừng lại ở tư vấn y tế, những buổi tuyên truyền này còn giúp các bạn trẻ được tiếp cận các nội dung về tình yêu lành mạnh, tình dục an toàn, kỹ năng phòng tránh mang thai ngoài ý muốn và phòng chống các bệnh lây truyền qua đường tình dục, bao gồm HIV/AIDS.

Từ đầu năm đến nay, toàn địa bàn đặc khu Vân Đồn đã ghi nhận 116 cặp đôi đăng ký kết hôn. Trong đó, 100% được tư vấn tiền hôn nhân và 113 cặp đã chủ động thực hiện khám sức khỏe trước khi kết hôn. Đây là một tín hiệu tích cực, thể hiện sự chuyển biến rõ rệt về nhận thức trong giới trẻ tại địa phương.

Cùng với đó, hoạt động tầm soát, chẩn đoán và điều trị một số bệnh, tật trước sinh và sơ sinh tiếp tục được duy trì tại tất cả các trạm y tế. Trong 6 tháng đầu năm 2025, toàn huyện có 240 phụ nữ mang thai được sàng lọc trước sinh, trong đó 206 người thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu để phát hiện sớm các hội chứng di truyền nguy hiểm. Ở giai đoạn sau sinh, có 235 trẻ được theo dõi, trong đó 192 trẻ được sàng lọc cơ bản và 185 trẻ được kiểm tra chuyên biệt các rối loạn bẩm sinh như suy giáp, tăng sản tuyến thượng thận, thiếu men G6PD, rối loạn chuyển hóa galactosemia và phenylalanin.

Một hạn chế hiện nay là chưa có trường hợp nào trong số này được hỗ trợ chi phí sàng lọc. Điều này đặt ra yêu cầu cần có sự quan tâm đầu tư hơn nữa từ các cấp quản lý, nhằm giảm bớt gánh nặng tài chính cho người dân, tạo điều kiện để mọi trẻ em đều có cơ hội phát triển toàn diện từ khi còn trong bụng mẹ.

Thời gian tới, Phòng Dân số – Truyền thông và Giáo dục sức khỏe của Trung tâm Y tế đặc khu Vân Đồn sẽ tiếp tục mở rộng mạng lưới dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, đẩy mạnh hoạt động tư vấn tiền hôn nhân và tăng cường truyền thông đến nhóm thanh niên, vị thành niên. Mục tiêu không chỉ là gia tăng số lượng người tham gia khám, mà quan trọng hơn là thay đổi tư duy: xem việc khám sức khỏe tiền hôn nhân là quyền lợi chính đáng và là trách nhiệm đối với sức khỏe tương lai của con cái.

Khám sức khỏe tiền hôn nhân không chỉ là hành động khoa học, mà còn là cách thể hiện tình yêu và trách nhiệm một cách văn minh. Khi giới trẻ nhận thức đúng và chủ động thực hiện, chúng ta đang từng bước xây dựng một thế hệ khỏe mạnh, một xã hội phát triển bền vững với chất lượng dân số được nâng cao từ gốc.

—————————–
Phòng DS-TT&GDSK