TRUNG TÂM Y TẾ HUYỆN VÂN ĐỒN HƯỞNG ỨNG NGÀY THẾ GIỚI KHÔNG THUỐC LÁ 31/5 VÀ TUẦN LỄ QUỐC GIA KHÔNG THUỐC LÁ 25–31/5/2025

Hút thuốc lá – Hành vi nguy hiểm đang được “mỹ hóa”
Ngày Thế giới Không thuốc lá 31/5/2025, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) chọn chủ đề “Vạch trần sự hấp dẫn giả tạo”, với mục tiêu chỉ rõ chiến lược tinh vi của các tập đoàn thuốc lá trên toàn cầu trong việc đánh bóng hình ảnh sản phẩm, gây hiểu lầm rằng thuốc lá “không có hại”, đặc biệt hướng đến lôi kéo giới trẻ. Đây là hồi chuông cảnh tỉnh trước sự gia tăng sử dụng các sản phẩm thuốc lá mới – từ thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đến các loại nicotine ngụy trang.

WHO khẳng định: không có bất kỳ sản phẩm thuốc lá nào là an toàn. Dù là thuốc lá điếu, thuốc lào, xì gà, thuốc lá tự cuốn, tẩu, thuốc lá không khói, thuốc lá điện tử hay thuốc lá nung nóng – tất cả đều chứa nicotine và các chất độc hại, có thể gây tử vong không chỉ cho người sử dụng mà còn với người hít phải khói thuốc.

1. Cảnh báo toàn cầu: Thuốc lá gây chết người và thiệt hại khổng lồ
Sử dụng thuốc lá là một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với sức khỏe cộng đồng mà thế giới đang phải đối mặt. Mỗi năm, toàn cầu ghi nhận hơn 8 triệu ca tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá, trong đó 1,3 triệu người chết do hút thuốc thụ động – là những người vô tội, không hút thuốc nhưng phải gánh chịu hậu quả từ khói thuốc.

Tại Việt Nam, theo WHO, hơn 100.000 người tử vong mỗi năm vì thuốc lá. Trong số đó, 84.500 ca tử vong do hút thuốc chủ động, và 18.800 ca do hút thuốc thụ động. Không chỉ cướp đi sinh mạng, thuốc lá còn khiến nền kinh tế quốc gia thiệt hại lên tới 108 nghìn tỷ đồng/năm, tương đương 1,14% GDP, vượt xa so với nguồn thu từ thuế thuốc lá.

2. Mặt trận mới: Thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng tấn công giới trẻ
Các sản phẩm thuốc lá mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang được các tập đoàn thuốc lá tiếp thị như lựa chọn “ít độc hại”, “giúp cai nghiện”, với hình thức bắt mắt, hương vị đa dạng. Tuy nhiên, đây chỉ là chiêu trò đánh tráo khái niệm – thực tế, các sản phẩm này vẫn chứa nicotine và nhiều hóa chất độc hại như trong khói xe, thuốc trừ sâu, có khả năng gây tổn thương não bộ trẻ em, ảnh hưởng tới tim, phổi và hệ thần kinh.

WHO cho biết, hiện nay có khoảng 37 triệu trẻ em trong độ tuổi 13–15 sử dụng thuốc lá trên toàn cầu. Tại nhiều nước, tỷ lệ thanh thiếu niên dùng thuốc lá điện tử đã vượt người trưởng thành.

Tại Việt Nam, tỷ lệ nam giới trưởng thành hút thuốc lá điếu vẫn cao (41,1% – điều tra STEPS WHO 2021). Đáng lo ngại hơn, tỷ lệ người trưởng thành (từ 15 tuổi) sử dụng thuốc lá điện tử đã tăng mạnh, từ 0,2% (năm 2015) lên 3,6% (năm 2020), với nhóm 15–24 tuổi chiếm tỷ lệ cao nhất (7,3%), cho thấy thanh thiếu niên đang là đối tượng bị ngành công nghiệp thuốc lá nhắm đến nhiều nhất.

3. WHO kêu gọi các quốc gia hành động quyết liệt
Để đối phó với làn sóng tấn công của ngành công nghiệp thuốc lá, WHO đưa ra những khuyến nghị mạnh mẽ:
• Thực thi nghiêm Điều 5.3 của Công ước khung FCTC, bảo vệ chính sách phòng, chống tác hại thuốc lá khỏi sự can thiệp của ngành công nghiệp.
• Không hợp tác, không nhận tài trợ dưới mọi hình thức từ công ty thuốc lá.
• Tăng thuế thuốc lá đến mức chiếm 75% giá bán lẻ nhằm hạn chế tiếp cận, đặc biệt trong giới trẻ.
• Thực hiện môi trường không thuốc lá tại nơi công cộng, cơ sở giáo dục, y tế…
• Cấm toàn diện quảng cáo thuốc lá và nicotine trên mạng xã hội, phương tiện giải trí, điểm bán lẻ, trường học.
• Tăng diện tích cảnh báo sức khỏe trên bao bì thuốc lá.
• Tích hợp các chương trình cai nghiện thuốc lá vào hệ thống y tế.
• Cấm tuyệt đối việc sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.

4. Thông điệp tuyên truyền Ngày Thế giới không thuốc lá 31/5/2025 – Tuần lễ quốc gia không thuốc lá 25–31/5/2025
Thông điệp về tác hại của thuốc lá:
1. Sử dụng thuốc lá gây ra hơn 100.000 ca tử vong mỗi năm tại Việt Nam.
2. Sử dụng thuốc lá gây tổn thất 108 nghìn tỷ đồng mỗi năm, gấp 5 lần số thu từ thuế thuốc lá.
3. Sử dụng thuốc lá, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng gây tốn tiền và phải trả giá bằng sức khoẻ.
4. Sử dụng các sản phẩm thuốc lá gây tổn thương phổi, tim và não, đặc biệt là ở người trẻ.
5. Hãy bỏ thuốc lá để làm tấm gương tốt cho các con của bạn.
6. Bỏ thuốc lá ngay hôm nay vì sức khỏe của bạn và những người thân yêu.
7. Hút shisha cũng có hại như sử dụng các sản phẩm thuốc lá khác.
Thông điệp về thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng:
8. Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng không phải là sản phẩm giúp cai thuốc lá điếu thông thường.
9. Các sản phẩm này chứa hóa chất độc hại như trong khói xe ô tô, thuốc trừ sâu.
10. Nicotine trong thuốc lá, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng làm suy yếu sự phát triển não bộ trẻ em.
11. Tuân thủ quy định cấm sử dụng, vận chuyển thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là trách nhiệm của mọi tổ chức, cá nhân.
12. Cấm sử dụng, sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.

Trung tâm Y tế huyện Vân Đồn kêu gọi toàn thể Nhân dân, đặc biệt là thanh thiếu niên, phụ huynh, nhà trường và các tổ chức đoàn thể cùng chung tay xây dựng môi trường không khói thuốc, lan tỏa mạnh mẽ tinh thần “vạch trần sự hấp dẫn giả tạo” và hành động vì một tương lai khỏe mạnh, bền vững.

Bỏ thuốc hôm nay – sống khỏe ngày mai.
Vì bạn, vì người thân, vì một Việt Nam không thuốc lá.
________________________________________
Phòng Dân số – Truyền thông & Giáo dục sức khoẻ